Çin-CELAC Forumu Pekin'de düzenlendi: "Amacımız, çok kutuplu bir dünyanın ekseni olmaktır"

Forum açılışında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in yanı sıra konuk liderler Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva konuştu.

Devlet Başkanı Şi, konuşmasında CELAC üyesi ülkelere, küresel barışı ve istikrarı korumak amacıyla birlikte hareket etme çağrısında bulundu.

Şi, Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin, Küresel Güney'in önemli üyeleri olduğuna işaret ederek jeopolitik kutuplaşma ve bloklar arası cepheleşmenin çalkantılı dip dalgalarına karşı ortak kalkınma ve ulusal canlanmayı ilerletmek ve ortak geleceği paylaşan topluluğa katkı sağlamak için birlikte çalışmaya hazır olduklarını belirtti.

Yüzyılın kaderini tayin edecek dönüşümlerin tüm yerkürede hız kazandığına dikkati çeken Şi, küresel barışı ve istikrarı korumak, kalkınma ve refahı teşvik etmek için ülkeler arasında dayanışma ve işbirliği kaçınılmaz hale geldiğini vurguladı.

Çin'in çok taraflı ticaret sistemini savunacağını, küresel sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarını ve sürekliliğini koruyacağını, açıklığa ve işbirliğine dayalı bir uluslararası ortamı teşvik edeceğini ifade eden Şi, "Ticaret savaşlarının ve tarife savaşlarının kazananı olmaz, zorbalık ve hegemonya arayışı yalnızca kendini izole etmeye götürür." dedi.

Siyasi dayanışma ve ekonomik işbirliği

Çin'in öteden beri CELAC ülkelerinin kendi ulusal koşullarına uygun kalkınma yolunu seçmesini, dış müdahalelere karşı çıkarak egemenlik ve bağımsızlıklarını korumasını desteklediğini dile getiren Şi, Çin halkının 1960'larda Panama halkının Panama Kanalı üzerindeki haklı egemenlik iddiasını desteklemek üzere kitlesel gösteriler düzenlediğini, 1970'lerde Latin Amerika ülkelerinin 200 mil deniz hakları kampanyasını açık ve kararlı desteğini vurguladığını ve ABD'nin Küba'ya yönelik ambargosuna kaldırılması için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda 1992'den bu yana 32 kez oy verdiğini kaydetti.

Şi, Çin ile CELAC ülkeleri arasındaki ticaret hacminin 2024'te ilk kez 500 milyar doları aştığına dikkati çekerek, bölge ile ticaretin yüzyılın başına kıyasla 40 kattan fazla arttığının altını çizdi.

Çin ile CELAC ülkelerinin kalkınma stratejileri arasında daha fazla sinerjinin yaratılması gerektiğine vurgu yapan Şi, Kuşak ve Yol Girişimi çerçevesindeki işbirliğini genişletme, altyapı, tarım, gıda, enerji ve madencilik gibi geleneksel alanların yanı sıra, temiz enerji, 5G teknolojileri, dijital ekonomi ve yapay zeka gibi yükselen alanlarda da işbirliğin geliştirilmesi, bilim ve teknoloji alanında ortaklık kurulması çağrısında bulundu.

Şi, gelecek üç yılda dayanışma, kalkınma programı, uygarlık, güvenlik ve yoksullukla mücadele başlıklarında beş işbirliği programının yürütüleceğini bildirdi.

Çin'in bölgeye 66 milyar yuan (9,14 milyar dolar) kredi sağlayacağını duyuran Şi, "Dünya nasıl değişirse değişsin Çin, Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin iyi dostu ve ortağı olmayı sürdürecek." ifadesini kullandı.

"Ticaretimizi yok etmek yerine çok taraflılığı teşvik etmeliyiz"

Kolombiya Cumhurbaşkanı Petro da zor zamanların ülkeler arasında daha fazla dayanışmayı gerektirdiğini vurgulayarak, "Ticaretimizi yok etmek ve birbirimizi bombalarla tehdit etmek yerine çok taraflılığı teşvik etmeliyiz." değerlendirmesinde bulundu.

Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin ekonomik dekarbonizasyonu gerçekleştirmesi için temiz enerji alanında ABD, Avrupa ve Çin ile işbirliği olanakları gördüklerine işaret eden Petro, "Karbondan arındırılmış bir dünyada Latin Amerika ve dünya için daha iyi bir refah olacaktır." şeklinde konuştu.

Kolombiya Cumhurbaşkanı, Çin ziyaretinde ayrıca ülkesinin Kuşak ve Yol Girişimi'ne katılımını da duyurdu.

"Egemenlik, ticaret yapma hakkına da saygı gösterilmesidir"

Şili Devlet Başkanı Boric de dünyanın parçalanma içinde olduğu jeopolitik gerilimlerin yükseldiği bir dönemde serbest ve adil ticaretin ilerleme ve refah sağlayacağına olan inançlarının sürdüğünü dile getirdi.

Bölge ülkelerinin stratejik bağımsızlığa bağlı olduğunu vurgulayan Boric, "Egemenlik, yalnızca bir ülkenin fiziksel sınırlarına saygı duyulması değil, o ülkenin kendi geleceğine karar verme ve ticaret yapabilme hakkına da saygı gösterilmesidir. Buna bir ya da iki ülke karar veremez." dedi.

Boric, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'nin faydalarına işaret ederek diğer alanlardaki işbirliği programlarını da yürütmeye hazır olduklarını belirtti.

"Amacımız, çok kutuplu bir dünyanın ekseni olmaktır"

Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, dünya ülkelerinin ortak bir geleceği inşası için ülkeler arası eşitsizlikleri gidermenin gerekli olduğunun altını çizerek, CELAC ülkelerinin Çin ile işbirliğinin bölgede imalat sanayisini ve inovasyonu kaçınılmaz olarak geliştireceğini dile getirdi.

Dijital devrimin ülkeler arasında yeni bir teknolojik uçurum yaratmasının önlenmesi gerektiğini işaret eden Lula, yapay zekanın birkaç ülkenin ayrıcalığı olamaması gerektiğini, öte yandan düşük karbon ekonomisine adil bir geçişin temiz enerji teknolojilerine erişmeyi gerektirdiğini belirtti.

Latin Amerika ve Karayipler'in, hegemonik mücadelelerin alanı olmak istemediğini vurgulayan Lula da Silva, "CELAC, 10 yıldan uzun zamandır bölgeyi barış alanı ilan etti. Tarihi tekrar edip yeni bir soğuk savaş başlatmak istemiyoruz. Amacımız Küresel Güney'in hakkıyla temsil edildiği çok kutuplu bir dünyanın ekseni olmaktır." ifadelerini kullandı.

Çin-CELAC Forumu

ABD’nin tarife artışlarıyla küresel ticareti tek taraflı olarak kendi lehine şekillendirmeye çalıştığı dönemde Çin’in bu çok taraflı forumu Latin Amerika ve Karayip ülkeleriyle dayanışma ve ortak tavır örgütlemek için bir platform olarak görüyor.

Çin ile Latin Amerika ve Karayip Ülkeleri Topluluğu (CELAC) üyesi 33 ülkeyi bir araya getiren Çin-CELAC Forumu, ilk kez Ocak 2015 yılında Pekin'de düzenlenmişti.

10. yılını geride bırakan Çin-CELAC Forumu çerçevesinde bugüne dek 4 Bakanlar Konferansı düzenlenirken henüz Liderler Zirvesi yapılmadı.

Forum kapsamında Bakanlar Konferansı'na paralel olarak, Siyasi Partiler Forumu, İş Zirvesi, Altyapı Forumu, Bilim Teknoloji İnovasyon Forumu gibi alt forumlar da düzenleniyor.

Konferansın ardından "Pekin Deklarasyonu" adlı sonuç bildirgesi ile kilit alanlarda işbirliğine yönelik 2025-2027 yıllarını kapsayan Çin-CELAC Ortak Eylem Planı'nı açıklanacak.